Tuinbonen hadden de afgelopen decennia moeite om een plekje te vinden in de moestuin tussen vroege wortelen en sla. Nu zijn ze herontdekt. En terecht! De traditionele groente ziet er geweldig uit en is gemakkelijk te verzorgen. Hun bonen bekronen menig heerlijke maaltijd.
Herontdekt: Tuinbonen voor in de keuken en voor in de tuin.
De tuinboon, ook wel paardenboon genoemd, werd in de middeleeuwen in Europa lange tijd gewaardeerd als eiwitrijke groente. Vooral in Noord-Nederland. Samen met gerst, haver en rogge was de tuinboon één van de eerste voedselplanten. Omdat het zelfs een beetje zout verdraagt, was het zeer geschikt voor de teelt in de zilte moerassen, samen met kool en selderij.
Eeuwen later is de tuinboon nog steeds aanwezig in moestuinen. Zo werden in de jaren zeventig tuinbonen elk jaar thuis geserveerd met spek of worst. Als kind had ik niets tegen een stevige worst, maar van de tuinbonen in roomsaus werd ik helemaal niet enthousiast.
Nog maar een paar jaar geleden kwam ik deze tuinbonen culinair weer tegen. In de vorm van heerlijke puree en als geblancheerde jonge bonen, verfijnd met zout en olijfolie. Een plaatje van een gerecht. En ik was om. Ik moest en zou deze heerlijke groente in mijn eigen moestuin hebben.
Vroege groenten en hun voorkeuren
Van bonen is bekend dat ze niet rauw worden gegeten, omdat ze giftige faseolinen bevatten, waaronder fasine. Bij de tuinbonen is dat anders. Omdat ze botanisch niet tot de bonenfamilie behoren. Als zodanig bevat de tuinboon slechts een fractie van de giftige eiwitverbindingen die in de andere bonen worden aangetroffen. Verder heeft de tuinboon weinig gemeen met zijn “verre” verwanten. Ze hecht niet veel belang aan rust en warmte. Hij houdt eerder van koele temperaturen en de frisse lentewind. In dit opzicht is de tuinboon één van de vroegste groenten in de tuin, samen met spinazie en wortelen. In warme gebieden kun je ze vanaf eind februari zaaien.
Het is de moeite waard om tuinbonen zo vroeg mogelijk te zaaien. In de regel ontwikkelen zaden die vroeg zijn opgemaakt zich snel en geven ze meer bloemen en peulen.
Tuinbonen die laat worden gezaaid bloeien in vergelijking sneller, maar vormen minder peulen. Bovendien is de zwarte bonenluis, die meestal pas in mei op het toneel verschijnt, de plant te slim af. Tuinbonen worden in een rij op een afstand van 15-20 cm geplant, de afstand tussen rijen moet 50-60 cm zijn. Plant de zaden ongeveer 5 cm diep in de grond.
De teelt van deze boon
Het seizoen van de tuinbonen is kort. Het loopt tussen half februari/begin maart en half mei/eind juni. Dan wordt het voor de groent te warm. Tuinbonen hebben vooral tijdens de bloei veel water nodig. Om te voorkomen dat ze omvallen, worden de planten meestal tijdens het groeien 2-3 keer omhoog gebonden aan stokken of iets dergelijks.
Knobbelbacteriën zitten op hun penwortels, die stikstof uit de lucht filteren en beschikbaar stellen aan de planten. Ze voelen zich het prettigst op een diepe, kalkrijke en voedselrijke grond. Zure gronden kunnen het beste voor het zaaien worden gekalkt. Een dosis van vier tot zes liter rijpe compost per vierkante meter, die in het oppervlak van de grond wordt verwerkt, is meestal voldoende. Omdat compostgrond meestal veel calcium bevat.
Zwarte bonenluis op de tuinboon
Gestresste jonge tuinbonen zijn een gemakkelijke prooi voor de zwartebonenluis. Je kunt van de luizen afkomen door rabarberthee of knoflookbouillon te spuiten of de aangetaste scheutpunten te verwijderen. Mieren genieten overigens wel van de zwarte luizen. Ze melken ijverig de honingdauw. Als er niet te veel luizen zijn, hoef je eigenlijk weinig te doen. Er zijn veel nuttige insecten in mijn tuin die graag luizen eten. En dergelijke nuttige insecten kun je zelfs kopen, zodat jouw tuin weer luisvrij kan worden.
Oogsten en bewaren
Afhankelijk van de soort, en natuurlijk afhankelijk van het weer, rijpen de peulen in ongeveer 90 tot 120 dagen na het zaaien. De bonen kunnen gemakkelijk met je vingers uit de fluweelzachte gevoerde peulen worden geschept. Jonge bonen smaken het lekkerst. Je herkent ze aan het feit dat de schil nog lekker mals is en de bonen er bleekgroen of melkwit uitzien.
Als je je tuinbonen niet meteen wilt eten, laat dan de bonen in de peulen die je geplukt hebt. Losse tuinbonen zouden binnen een dag bederven. De tuinbonen in peulen kun je het beste in de koelkast bewaren. Ze blijven daar een paar dagen goed. Je kunt de bonen ook invriezen. Om dit te doen, moet je de schoongemaakte en gewassen bonen ongeveer drie minuten blancheren. Daarna laten afkoelen, inpakken en invriezen. Ze blijven ongeveer 12 maanden goed in de vriezer.
Sjoerd is de eigenaar van tuinengazononderhoud.nl en beleeft al jaren plezier aan zijn tuin. Door zijn interesse in planten, struiken en tuininrichting schrijft hij met veel plezier over alle onderwerpen in-en rondom de tuin. Ontstaan vanuit een passie voor groen is tuinengazononderhoud opgezet om inspiratie en tips te geven.
